پژوهشی بر آثار معماری اسلامی شهرستان فردوس

فردوس شهری است در شمال غربی خراسان جنوبی و با اقلیم گرم و خشک که در حاشیه کویر مرکزی ایران قرارگرفته است. نام قدیم فردوس، تون بوده و در دوران اسلامی یکی از شهرهای پر رونق و آباد منطقه محسوب می شده است. کثرت و تعدد بناهای مربوط به دوران اسلامی در این شهرستان و عدم بررسی و مطالعه کافی آنها ضرورت این پژوهش را فراهم آورده است. در این پژوهش شاخص ترین و مهم ترین آثار معماری دوران اسلامی فردوس مورد مطالعه قرار گرفتند. تحقیق حاضر بر اساس هدف از نوع بنیادی و بر اساس ماهیت و روش از نوع تحقیقات توصیفی- تحلیلی است. جمع آوری اطلاعات به دو روش بررسی میدانی و مطالعات اسنادی انجام پذیرفت. مهم ترین هدف این پژوهش، شناسایی و مطالعه آثار معماری مربوط به دوران اسلامی در شهرستان فردوس است که حاصل آن رد یا تأیید فرضیات مورد نظر خواهد بود. مطالعات انجام شده نشان می دهد که هر چند از قرون آغازین و میانی دوران اسلامی بناهایی وجود دارد ولی اکثر آثار معماری در فردوس مربوط دوره صفویه و بعد از آن بوده است. این آثار معماری تحت تأثیر اقلیم گرم و خشک، بنا شده اند. انتخاب مصالح با ظرفیت حرارتی بالا، جهت قرارگیری مجموعه های زیستی براساس جهت تابش آفتاب و بافت فشرده بناها از تأثیرات اقلیم بر معماری فردوس است.